Đào kênh kết nối các hồ chứa

Tính đến nay, các tỉnh Tây Nguyên đã đầu tư xây dựng được trên 2.300 công trình thủy lợi, góp phần tích cực vào việc phát triển kinh tế, xã hội, nâng cao đời sống đồng bào các dân tộc trên địa bàn. Tuy vậy so với diện tích cây trồng cần tưới, diện tích tưới được bằng các công trình thủy lợi mới đạt được 27,80%. Vùng Nam Trung Bộ đã xây dựng được khoảng 2.200 công trình thủy lợi nhằm đảm bảo tưới cho khoảng 101.780 ha diện tích đất sản xuất nông nghiệp, đạt 70% diện tích tưới thiết kế. Mặc dù rất nhiều công trình thủy lợi đã được xây dựng trong thời gian qua nhưng vẫn không đủ đáp ứng nhu cầu sử dụng nước của các ngành, đặc biệt là cây trồng dẫn đến tình hình hạn hán thường xuyên xảy ra trên diện rộng.

Các địa phương, đơn vị, tổ chức thường xuyên tuyên truyền vận động nhân dân hiểu rõ tầm quan trọng của việc sử dụng nước tiết kiệm, phổ biến các phương pháp tưới tiết kiệm, khoa học nhằm tiết kiệm nước. Tuyên truyền để nhân dân hiểu việc biến đổi khí hậu như hiện nay hạn hán có thể xảy ra, trên cơ sở chuyển đổi cơ cấu cây trồng, để giảm thiệt hại về vật chất cho nhân dân khi hạn xảy ra. Vận động nhân dân tích cực tham gia làm thủy lợi, nạo vét phát dọn kênh mương, sử dụng nước tiết kiệm, hợp lý, tận dụng tối đa nguồn nước hiện có. Trong bối cảnh khô hạn, nông dân cần tưới tiết kiệm, tưới vừa đủ cho nhu cầu cây trồng, giữ bờ bao, bờ thửa để lợi dụng khả năng trữ nước ở mặt ruộng từ 3-5 ngày, tránh tưới liên tục, tràn lan từ thửa này sang thửa khác. Nghiêm cấm người dân tự ý làm bờ cản trên kênh, tháo nước tràn lan gây thất thoát, thiếu nước khu vực đoạn cuối kênh. Tuyên truyền cho nhân dân dùng biện pháp ủ gốc cây trồng cạn bằng bao ni lông, trồng hàng băng chắn gió và che nắng cho cây trồng (hoa màu, cà phê, tiêu…).

Các địa phương cần phối hợp với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) thống nhất lịch xả nước của các hồ chứa nước thủy điện trên các lưu vực sông: Srêpôk, Vu Gia – Thu Bồn, Ba, Cái Phan Rang, Lũy, La Ngà… để bổ sung nguồn nước phù hợp, đúng thời điểm, hạn chế hạn hán và xâm nhập mặn. Nhằm đảm bảo nguồn nước tưới, các địa phương cần lên phương án làm các kênh chuyển nước để kết nối các hồ chứa, thực hiện tưới luân phiên, đặc biệt là các công trình có đầu mối là hồ chứa để tiết kiệm nước ngay trước khi hạn. Thường xuyên theo dõi mực nước các hồ để chủ động phòng tránh, điều tiết nước hợp lý.

Tăng cường công tác quản lý, điều tiết nguồn nước kịp thời theo kế hoạch. Việc phân phối nước phải có sự phối hợp đồng bộ giữa đơn vị quản lý cấp nước (các trạm quản lý thủy nông, hợp tác xã...) với các hộ dùng nước (tổ chức, hộ gia đình...) và bám sát lịch thời vụ gieo trồng, nhu cầu dùng nước của cây trồng. Tổ chức nạo vét phát dọn kênh mương, khơi thông cống rãnh, dòng chảy, khắc phục ngay những chỗ hư hỏng, rò rỉ để chống thất thoát nước; dùng các biện pháp giữ nước, tích nước như: dùng bao tải đất, phai gỗ nâng cao ngưỡng tràn xả lũ để sử dụng dung tích phòng lũ các hồ chứa... nâng cao năng lực tích nước của đầu mối và nâng cao hệ số sử dụng nước của kênh mương, nạo vét và đào các ao hồ nhỏ, giếng tại chỗ để tận dụng nguồn nước tưới chống hạn, mua trạm bơm dã chiến để sử dụng mặt nước chết của hồ chứa để bơm tưới.

Để tận dụng các nguồn nước, các địa phương ở khu vực miền Trung, Tây Nguyên cần lên kế hoạch xây dựng những công trình thủy lợi lớn, đặc biệt là các hồ chứa trữ nước, kết nối hồ… nhằm đảm bảo tưới ổn định và có nguồn nước để chống hạn khi hạn xảy ra. Vùng Tây Nguyên cần nâng cấp, sửa chữa 726 công trình thủy lợi, xây dựng mới 1.442 công trình và cụm công trình ở các lưu vực sông Sê San, sông Ba, sông Srêpôk, sông Đồng Nai nhằm phục vụ tưới cho 97.987 ha lúa và 293.264 ha đất canh tác.

Cụ thể: Đối với một số vùng như Krông Pa, Ayun Pa, Krông Năng, Ia Hleo - Ia Lốp diện tích tưới lúa sẽ được mở rộng do một số công trình như: hồ Ayun hạ xây dựng thêm tuyến kênh, xây dựng mới các hồ Ea Thul, Krông Năng, Ia Rsai, Ia Mour… sẽ mở rộng được diện tích lúa mà hiện nay diện tích đó đang bỏ hoang hoặc trồng màu vụ mưa. Đối với những vùng do xa nguồn nước mặt, xa các công trình thủy lợi việc bố trí tưới gặp nhiều khó khăn nên trong quy hoạch tổng thể thủy lợi kiến nghị đối với diện tích cây trồng công trình thủy lợi không đáp ứng được sẽ sử dụng nước ngầm để tưới, những vùng nước ngầm nghèo đề nghị chuyển sang các loại cây trồng có khả năng chịu hạn.